LOGOR NIŠ I BUBANJ

Jedan od malobrojnih sačuvanih nacističkih logora u Evropi

Memorijalni kompleks "12. februar"

Logor Niš predstavlja jedan od malobrojnih sačuvanih nacističkih logora u Evropi, koji na autentičan način svedoči o stradanju srpskog, romskog i jevrejskog stanovništva, komunista, partizana i njihovih simpatizera za vreme nemačke okupacije Srbije od 1941. do 1944. godine.

Kompleks logora smešten je na površini od 7 hektara i ograđen je visokim zidom i bodljikavom žicom. Sastoji se od glavne logorske zgrade, dve pomoćne prizemne zgrade, dva tornja, dve osmatračnice, stražare i česme. Sve prostorije i predmeti sačuvani su u autentičnom obliku, u kojem su bili u periodu kad su tamo boravili logoraši.

Tokom Drugog svetskog rata kroz logor je prošlo oko 30.000 ljudi, od kojih je preko 10.000 streljano na obližnjem brdu Bubanj.

Ovo je jedan od retkih nacističkih logora iz koga je 12. februara 1942. uspešno izvedeno bekstvo logoraša.

Od 147 logoraša koji su pokušali bekstvo, 105 je uspelo da pobegne, dok je 42 poginulo tokom bekstva.

Bubanj

Memorijalni park Bubanj nalazi se jugozapadno od centra grada na pošumljenom uzvišenju zvanom Bubanj.

Tokom Drugog svetskog rata ovo mesto je bilo jedno od najvećih stratišta na području Jugoslavije. Procenjuje se da je ovde streljano između 10.000 i 15.000 ljudi.

Memorijalnim parkom dominira spomenik u vidu tri monu-mentalne pesnice različitih visina, koje simbolizuju dete, ženu i muškarca koji su streljani na ovom mestu. Spomenik je rad hrvatskog vajara Ivana Sabolića.

Na horizontalnom frizu od belog mermera, pored pesnica, na kojem se nalaze reljefne scene sa prikazom stradanja porobljenog naroda i konačnu pobedu slobode, urezani su i stihovi niškog pesnika Ivana Vučkovića koji između ostalog kažu: „Streljali su nas, ali nas nikad nisu ubili, nikad pokorili. Mi smo zgazili mrak i suncu oslobodili put“.

Nepoznati osuđenik je pred plotun stisnuo pesnicu, podigao je u nebo i pozdravio slobodu koja će doći.

Taj detalj je inspirisao vajara Ivana Sabolića da izradi spomenik u vidu tri pesnice, koji se i danas može videti na spomen obeležju Bubanj.