Konstantin Veliki je svakako najznačajniji rimski imperator rođen u Nišu.

Svoje prve dane i rano detinjstvo proveo je u Naisusu, u viđenijem domu oca Konstancija Hlora, budućeg cara, a tadašnjeg oficira sa visokim činom, i majke Jelene, žene skromnog porekla. Odrastajući u takvoj porodici, Konstantin je s jedne strane vaspitavan u vojničkom duhu, a s druge strane u duhu hrišćanstva, koji mu je prenosila majka, što je uveliko odredilo njegov dalji životni put.

Konstantinova vojnička karijera od početka je išla uzlaznom putanjom. Ulazio je hrabro u najveće bitke sa duplo manje vojnika, predvođen instinktom i hrišćanskom verom, pobeđivao je sa iskrenim oduševljenjem, tako da je ličnim primerom stvorio oko sebe oreol nepobedivosti.

Bitka koja je utemeljila mesto Konstantina Velikog u knjigama svetske istorije je svakako bitka kod Milvijskog mosta, bitka za osvajanje Rima. Konstantin je krenuo u bitku sa 40.000 vojnika, dok ga je s druge strane, na bedemima Rima, čekao Maksencije sa preko 180.000 vojnika.

U noći koja je prethodila bici, Konstantinu se u snu ukazao Isus Hrist i rekao mu da na štitove svojih vojnika stavi slovo H sa vertikalnom crtom zakrivljenom pri vrhu tako da formira hristogram, i rekao mu:

„Pod ovim znakom pobeđuješ (In hoc signo vinces)”.

Tako je i bilo, na kraju bitke Maksencije je stradao u reci, njegova vojska je bila poražena, a Konstantin je trijumfalno ušao u Rim.

Hristov monogram ili Labarum, sastoji se od prva dva grčka slova u reči Hrist (grč. ΧΡΙΣΤΟΣ, Χριστός), slova H (Hi) i R (Ro). Prvi put ga je upotrebio rimski car Konstantin. Slovo R se često prikazuje tako da podseća na pastirski štap, a slovo H da podseća na krst, predstavljajući Isusa Hrista kao dobrog pastira svoje pastve, hrišćanske Crkve.

U Nišu postoji veliki broj grobnica i bazilika sa hristovim monogramom, a najznačajnije su:

• ranohrišćanska bazilika sa martirijumom u Jagodin-mali (martirijum i ostaci crkve predstavljaju posebnu kultnu građevinu u kojoj su se čuvale mošti i relikvije hrišćanskih mučenika);
• ranohrišćanske grobnice sa freskama u Ulici Kosovke Devojke (jedna od retkih oslikanih grobnica iz ovog perioda; na zidu grobnice je naslikan Hristov monogram u vencu od palminog lišća, koji je postao jedan od zvaničnih obeležja grada Niša).

Najvažniji istorijski dokument “MILANSKI EDIKT” doneo je car Konstantin 313. godine u Milanu, kojim je prestao progon hrišćana u Rimskom carstvu. Ovaj dokument je hrišćanima dozvolio da, bez posledica, javno ispovedaju svoju veru, kao i povraćaj imovine koja im je bila oduzeta.

Osnovao je grad ravan Rimu – Konstantinopolj 330. godine, osiguravši tako opstanak Carstva na Istoku dugo posle pada Rima i zapadnih provincija u 5. veku. Konstantinopolj, današnji Istanbul je ostao prestonica Istočnog rimskog carstva do njegovog pada 1453. godine. Grad je sedište Vaseljenske patrijaršije, koja je duhovni centar Pravoslavne crkve.