TVRĐAVA PRIČA PRIČU

Jedno od najlepših i najočuvanijih zdanja turske vojne arhitekture

Simbol grada Niša

Niška tvrđava, smeštena na obali reke Nišave, predstavlja simbol grada Niša i svakako jedno od najlepših i najočuvanijih zdanja turske vojne arhitekture na srednjem Balkanu. U njoj su živeli Rimljani, Vizantinci, Sloveni, Bugari, Turci i Srbi, rušena je i obnavljana više puta.

Za njenu izgradnju angažovano je preko 40 kamenorezaca iz Carigrada i oko 400 zidara iz Niša i okoline. Kamen je donošen iz obližnjih sela, a pred kraj izgradnje, budući da se sa izgradnjom žurilo kako bi se što pre obezbedio ovaj važan strateški položaj, kao dodatni građevinski materijal korišćeno je i sve ostalo što je nađeno u tvrđavi. Za izgradnju su se pored kamena, koristili: nadgrobni spomenici, stubovi i brojni arhitektonski delovi rimskog i vizantijskog utvrđenja.

Izgrađena je na prostoru od 22 hektara, sa bedemima koji su dugački 2.100 m, zidinama visokim 8 m, prosečne širine 3 m. Sa spoljne strane tvrđava je bila okružena rovom ispunjenim vodom, čiji je severni deo sačuvan i danas (tzv. rovče, gde se u letnjem periodu održavaju festivali Nisomnia I E-tvrđava).

Osim dobro očuvanih masivnih kamenih zidina i kapija, u tvrđavi možete videti i sledeće objekte, koji datiraju iz raznih perioda razvoja grada:

  • Jedan od najstarijih ostataka je zbirka nadgrobnih spomenika (Lapidarijum, I-IV vek). Zbirka je smeštena preko puta zgrade Istorijskog arhiva i sastoji se od 41 nadgrobnog spomenika pronađenih u Tvrđavi, ali i na području Jelašnice, Svrljiga i Knjaževca.
  • Antička ulica u blizini Lapidarijuma kao i ostaci rimskih termi levo od ulaznog platoa i rano-vizantijske ulice u Tvrđavi (pored Bali-begove džamije) potiču iz perioda vladavine Rimljana i vizantijske obnove grada od V do VI veka.

Tvrđava svoj današnji izgled dobija 1723. godine, kada su je podigli Turci na kraju vladavine ovim prostorima.

Hamam

Hamam, predivno tursko kupatilo, predstavlja najstariji sačuvan objekat iz perioda turske vladavine na prostoru Niša i jedan je od retkih, u potpunosti očuvanih objekata ovog tipa.

Kupatilo je izgrađeno uz Stambol-kapiju 1498. godine kao zadužbina Mehmed-bega. Sazidano je od opeke i kamena kao jednostruko tursko kupatilo, namenjeno ili samo ženskom ili samo muškom stanovništvu.

Voda je do hamama stizala iz Nišave uz pomoć drvenog vitla, da bi glinenim cevima bila dovođena do rezervoara u hamamu gde je filtrirana i jednim delom zagrevana.

Bali-begova džamija

Bali-begova džamija, nalazi se u centralnom delu tvrđave, sa leve strane glavne staze koja vodi od ulaza. Pominje se prvi put u popisnom turskom defteru iz 1521-1523. godine, kada je i nastala. Popisana je kao mesdžid (mala turska bogomolja bez minareta). Zadužbina je Bali bega iz Jedrena, visokog turskog činovnika.

U njoj je 1868. godine niški Abdurahman paša smestio i tursku biblioteku, dogradnjom dve prostorije uz severni zid objekta, na mestu gde je sada ulazni trem džamije.

Danas se prostor džamije koristi kao umetnička galerija „Salon 77“.